'n Laaste kuier saam met ma

‘n Laaste kuier saam met ma

Hier waar ek sit en skryf sien ek haar staan. Vir ma. Daardie dinsdag. Die laaste keer dat ek by haar gekuier het.

Daardie oggend het ek wakker geword en geweet. Vandag gaan ek vir ma kuier. Ek moes net. In my gemoed was n onrustigheid, n onstuimigheid wat nie wou bedaar nie.

Ek het vroeg die oggend voor haar huis gestop. Die toeter geblaas. Sy het op die stoep uitgekom. Vir ‘n oomblik verbaas na my motor gekyk. Ek het laggend vir haar n soentjie geblaas. Syt na my staan en kyk. Haar hande in haar sye, haar kop skeef gedraai. Haar oë het gelag en ‘n bree glimlag van verrassing het haar gesig opgehelder.

Al het ek dit op daardie oomblik nie geweet nie, was dit een van daardie oomblikke wat vir tyd en ewigheid altyd in my brein en my hart ingeets sou wees. Die beeld van ma soos sy daardie oggend op haar stoep gestaan het.

Ek het uitgeklim. Sy het nader geloop en gesê: “Maar dit is darem nou n baie groot verassing.” Ek het ‘n bos blomme na haar uitgehou. Rose, angeliere, fyn varings en groot pienk lelies. Sy het dit geneem en haar gesig in die geurige weelde gedruk. Sy het my gesoen en laggend n traan van haar wang gevee.

Het ek my daardie dag net verbeel of was daar ‘n sagte lig om haar. Dat daar n sagte hunkering in haar oë was? Hoekom o hoekom was daar niks wat my kon voorberei dat hierdie my laaste kuier by ma was nie?

Ons het die winkels ingevaar. Ek het vir haar 2 nuwe rokkies gekoop. Ek het haar probeer ompraat vir n sagte broekpak. Syt laggend haar kop geskud. Ma het glad nie langbroeke gedra nie. By die apteek geurige lyfroom en parfuum wat ek eers laf in die lug gespuit het sodat sy onder dit moes deurloop.  “En waarom al die persente, ek verjaar mos eers oor 3 weke?” het sy gevra, maar haar oë was blink en sag, gelukkig.

Ons het baie gelag, daardie laaste dag. Die simpelste opmerking het ons slap van lag teen mekaar laat leun. Ma het n ongelooflike sin vir humor gehad. Hoe moes ek toe weet dat die lag in huil gaan verander.

By die musiekwinkel het ek vir haar die nuutste Cathy Viljoen kasset gekoop. Syt met haar vinger daaroor gevryf. Daar het n liedjie oor die luidspreker gespeel: ‘One glad morning when this live is over I’ll fly away. To a land where joy shall never end. I’ll fly away...

Deur die blommewinkel se venster het ons na die handgemaakte lappoppe gekyk. Syt my vertel ouma het vir hulle sulke poppe gemaak as kinders. Ons het ingegaan en ek het n pop met n blou narpak aan in haar arms gedruk. Sy het dit vir n oomblik teen haar vasgedruk. Dalk het ek my verbeel maar haar blik het verby die blomme in die winkel gekyk. Daar vêr, waar ons mense nie kan sien nie. Het sy dalk die glinstering van strate van goud gesien? Of het sy aan haar ma gedink wat haar reeds vooruit gegaan het?

Laggend en al geselsend het ons deur die winkels geloop. Warm en moeg in die restaurant se sagte stoele gaan neerplons. Ons het oor die tafel vir mekaar gekyk en het ek my verbeel of was daar vir n slegs n oomblik n vreemde trek in haar oë. So asof sy toe reeds geweet het dat ek en sy nooit weer so oorkant mekaar sou sit nie. Het sy vir n oomblik jammer vir my gevoel omdat sy geweet het hoe seer dit vir my gaan wees as sy weg is....Ons het klein porsies kos en yslike nageregte bestel. Soos kinders dubbele dik melkskommels gedrink.  

Ons het gepraat en gepraat. Sy was bekommerd oor van haar kinders. Oor my pa wat van die huis gewerk het. Ekt geluister, alhoewel ek nie raad gehad het nie. Syt my vertel van n droom wat sy oor een van my broers gehad het. Die trane het oor haar wange geloop en sy het dit met n servet weggeklad. Daar was n dringendheid in haar, soos iemand wat op n reis gaan en alle take wil afhandel voor sy vertrek.

Sy moes geweet het dat sy ons gaan verlaat. Want weke voor die dag het sy my laat belowe dat ek na my twee klein sussies en my pa sal kyk as sy weg is. Maar ek, ek het nie vir een oomblik gedink dat dit ons laaste kuier saam is nie.

Toe ons later huistoe ry was ons altwee stil. Te stil besef ek vandag. By die huis het ons op die stoep getalm. Syt my haar lidrose gewys wat in malse oordadigheid oortrek was van dubbele pienk en rooi blomme. Haar varings wat gesond en groen uit hulle potte gepeul het.

Sy het my vertel dat sy al haar kaste uitgepak en skoongemaak het. Als wat sy nie gebruik nie, uitgegooi het. Hoe moes ek weet dit was nie net ‘spring cleaning’ nie. Dat sy besig was om gereed te maak om haar bruidegom te ontmoet nie. Dat die dinge van die aarde nie meer vir haar saak gemaak het nie. Elke kind se kaartjies,briefies ens is individueel uitgesoek en in n groot bruin koevert gebere met sy of haar naam op.

Syt vir my die briefie gewys wat ek vir haar in die hospitaal gestuur het toe my jongste sus gebore is, saam met die bord kos wat ek gekook het. “Vir mammie. My eerste poging. Jammer die boontjies het gebrand. Die pampoen is nie te sleg nie. Tannie Hannetjie het my raad gegee. Van mammie se groot dogter. Eleen.” Daarmee saam n fyn sakdoekie, waaraan ek met groot slordige steke n kantjie gewerk het.

Sy het vir ons koffie gemaak en ons het rustig in haar sitkamer gesit. Die orrel waarop sy elke oggend gespeel het, het oopgestaan. Die kinders het op haar skoot kom klim en sy het plek gemaak vir altwee. Syt het Lidus in sy sytjie gekielie tot hy skaterlag en vir Sussie teer op die groot lint in haar min haartjies gesoen. Het ek my verbeel of was daar vir n oomblik groot droefheid in haar oë toe sy na my kyk. Toe sy die twee kindertjies teer teen haar vasgedruk het.

Ek kon daardie dag nie my ry kry nie. Dit was asof n onsigbare mag my daar by ma se huis wou hou. Ek is bang om in die donker alleen te ry. Maar die donker het my daar kom kry. In ma se huis, terwyl ons die hoeveelste koppie koffie drink.
Ek het my handsak opgetel en weer neergesit. Getalm. Ek sou weer in haar huis kom na sy weg is. Maar wat is n huis sonder ‘n moeder?

Sy het op die sypaadjie gestaan en vir my gewaai toe ek ry. My oor en oor gemaan om versigtig te ry. Ek het in die spieëltjie gekyk en haar daar sien staan totdat ek in die hoofpad ingedraai het. Ek het die motor se noodligte aangesit as laaste groet. My verwonder aan die gevoel van absolute verlorenheid wat oor my kom lê het.

Dit het gevoel of ek my hart by ma agter gelaat het. Daardie laaste dag. Naby die huis het ek n yslike uil raakgery. In trane uitgebars en onbeheersd gehuil van skrik.

Die vrydagaand het ma en pa die kinders gebring. Hulle was haastig. Syt met die groetslag n bakkie met heerlike bruin vetkoekies na my uitgehou. “Laat dit goed gaan met jou,” het sy gesê en my teer gesoen. Die volgende oggend het ma se siel haar liggaam verlaat. Daar langs die pad naby Louis Trichardt.

Ek het baie keer gewonder wat ek sou doen as ek moes weet daardie dag, dat dit my laaste kuier by ma was. Sou ek daar gebly het. Haar dag en nag opgepas het, sodat die engele haar nie kon kom haal nie. Sou ek voor God gelê het en hom gesmeek het om haar nie so gou al te kom haal nie.

Maar ons weet en ons ken nie die uur wanneer Jesus ons kom haal nie. Hier waar ek sit na soveel jare, pyn my hart as ek dink aan ma en ons laaste kuier saam. Maar ek koester dit in n spesiale kamer in my hart.  Want ek weet...daar bo in die hemel wag sy vir my. Daar gaan ons mekaar weer in blye weersiens ontmoet. Daar waar geen afskeid is nie. Waar daar geen laaste kuier is nie. 

'n Ding met n ring

‘n Ding met ‘n ring

Ek en skoonma kon vir ure kuier.  Ons het ‘n teetjie gemaak. Ons stoele op die klein stoepie by die agterdeur gesit.  Terwyl ons oor die groen vallei agter haar huis in Durban uitkyk het ons kopstukke gesels. So het ek al die donker familie-geheime leer ken. Dinge wat my man en sy suster nooit eers geweet het nie.

So vertel sy my een laatnag van haar ma se tante en die se man “Oompie” wat iewers in die ou Wes-Transvaal op ‘n plaas gewoon het. Die tante het ‘n pragtige antieke ring gehad wat sy nog by haar ma gekry het, wat dit weer by haar ma gekry het. Jare lank in die familie. Behalwe die sentimentele waarde, baie werd in rand en sent.

So vertel skoonma het hulle nog die Desember vakansie vir kersfees na die oom en tante gereis. Met die wa en perde was dit omtrent drie dae om daar te kom. Dit was ‘n heerlike vakansie en sy wat Cornelia was, het haar verkyk aan die yslike knoets van ‘n ring aan die tante se vreeslik opgeswelde vinger. Want het ouma vir haar vertel:die ring sou eendag na haar toe kom, siende dat Oompie en tannie geen kind of kraai gehad het nie. Syt gewens die tannie se vinger was nie so dik geswel nie. Sy sou wat wou gee om die ring net eenmaal aan te pas. Droomverlore het sy voor haar sit en staar, en gedroom van die dag dat die ring aan haar skraal vinger sou pryk. Tog so jammerte dat die ring nie kon af nie.

“Kind,” het ouma vir haar gesê,”as tannie moet sterwe terwyl sy so opgeswolle is, weet ek nie wat ons gaan maak nie. Daai ring kan nie eers afgeknip word nie. Die vinger is te dik geswel. Dit sal darem ‘n jammerte wees as sy met die ring en al die hiernamaals moet binnegaan. Die enigste manier om daardie ring af te kry, sal wees om tannie se vinger af te kap, en dit sal ons nie kan doen nie.”

Skoonma vertel hulle was skaars by die huis toe daar tyding kom dat tannie afgesterf het. Daar is onmiddelik begin met voorbereidings vir die tog terug na Oompie se plaas. Ouma was baie hartseer, maar al wat skoonma aan kon dink...was die ring. Ten einde laaste gaan sy nou die ring kry. Sy het getwyfel of ouma dit dadelik vir haar sou gee, siende dat sy nog nie eers veertien was nie.

Twee dae na tannie se oorlye kom hulle asvaal van die stof en moeg tot op die been op die plaas aan. Oupa het die arme perde gedruk sodat hulle gouer daar kon kom. Van die ander familie kom hulle tegemoet. Die tantes val mekaar om die hals en huil droewig. Ouma snuit haar neus. “Waar is sy? Ons moet haar uitlê en reg kry vir die begrafnis.”

Die ander tannies kyk net stom na ouma en van hulle begin weer opnuut in hulle sakdoeke snik. Op die droewige toneel verskyn Oompie. Stemmig geklee in sy swart pak met die swart rouband om die arm.

“Jong,” sê skoonma, “en toe is die duiwel los. Want, sal Oompie toe te vertel he, hy het tannie klaar begrawe, want dit was glo te warm. Hy was bang die liggaam sou nie behoue bly nie.”

Ouma was stomgeslaan. Sy kon nie glo wat sy hoor nie. Maar wat kon sy doen. Oompie kon seker met sy vrou doen wat hy wil.

Later die middag het al die familie om tannie se graf vergader. Die dominee het ‘n paar woorde gespreek, en toe het die tannies trekkerig weggespring met “Ek sien ‘n nuwe hemel kom....” Party het hardop gesnik. Van die tannies het swaar teen hulle mans of kinders aangeleun.

Hulle was nog nie by...”God self sal by ons bly” nie, toe skoonma sien hoe ouma spierwit word en met geskokte stokstywe oe na Oompie kyk. Skoonma dog eers ouma kry ‘n oorval van smart. Maar toe sien sy ook waarvoor ouma kyk. Sy skrik toe so groot, dat sy haar asem hoorbaar intrek en hardop sê: ”haai nee! O my hemel, mammie het mammie gesien...tannie se ring is aan Oompie se pinkie. Hy moes haar vinger afgeknip het om die ring af te haal.” Ouma druk haar mond toe, maar sy spartel om los te kom, en sê met die eerste asemteug wat sy weer kon vat: ”dis hoekom hy tannie so gou begrawe het...sodat ons nie haar af vinger kon sien nie!”

Skoonma het nooit die ring gekry nie. Van die ander familie het later vertel dat Oompie kort na tannie se dood weer met n jong vrou getrou het. En die lieflike familierfstuk aan haar vinger gesteek het. Of sy gewete hom gery het en of die jong vrou hom klaar gemaak het weet niemand nie. Hy is kort na sy huwelik oorlede. En die pragtige ring vir altyd vir die familie verlore.